|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
Ankilozan Spondilit (AS) ile Crohn hastalığı arasındaki ilişki, hem klinik hem de patofizyolojik düzeyde güçlü bağlara sahiptir ve bu ilişki güncel romatoloji ve gastroenteroloji literatüründe “ekstraintestinal bulgu” ve “ortak immünopatogenez” başlıkları altında incelenir.
1. Klinik İlişki ve Ortak Görülme Sıklığı
Crohn hastalığı (ve genel olarak İltihabi Bağırsak Hastalıkları – İBH), eklem tutulumlarını sıkça beraberinde getirebilir. Bu tutulumlar arasında periferik artrit, entezit ve özellikle aksiyel tutulum bulunur. Aksiyel tutulumun kronikleşmesi ve ilerlemesi durumunda Ankilozan Spondilit tablosu gelişebilir.
- İBH’li hastalarda aksiyel spondiloartrit prevalansı %5–10 civarındadır.
- Crohn hastalarında AS, ülseratif kolite göre biraz daha sık görülür.
- AS tanısı olan hastalarda da Crohn veya ülseratif kolit gibi sessiz seyreden İBH formları bulunabilir; bazen bağırsak semptomları minimaldir.
2. Ortak Patofizyoloji
AS ve Crohn hastalığı, bağışıklık sisteminin uygunsuz ve kronik aktivasyonu ile karakterizedir. Ortak noktalar:
- Genetik Yatkınlık: HLA-B27 pozitifliği, AS için bilinen en güçlü risk faktörüdür; Crohn hastalarında da aksiyel tutulum varlığında HLA-B27 sıklığı artar. Ayrıca IL-23/IL-17 yolu ile ilişkili gen varyantları her iki hastalıkta da rol oynar.
- Mikrobiyota Etkisi: Bağırsak florasındaki dengesizlik (disbiyozis), hem Crohn hem de AS’nin inflamatuvar yanıtını tetikleyebilir. Barsak mukozasında gelişen inflamasyon, sistemik dolaşıma proinflamatuvar sitokinler (ör. TNF-α, IL-17, IL-23) salınmasına neden olur.
- Mukozal Bağışıklık – Eksen Teorisi: Crohn’daki bağırsak inflamasyonu, “gut–joint axis” olarak adlandırılan mekanizma üzerinden eklem ve omurga inflamasyonunu başlatabilir.
3. Klinik Seyir ve Tedavi Yaklaşımları
- Crohn + AS birlikteliğinde semptomlar iki yönde ilerleyebilir: bağırsak alevlenmeleri eklem semptomlarını artırabilir; eklem tedavisi (ör. NSAİİ kullanımı) ise bağırsak alevlenmesini tetikleyebilir.
- Tedavi Kesişim Noktaları: TNF inhibitörleri (infliximab, adalimumab) her iki hastalıkta da etkilidir ve bu nedenle en sık tercih edilen biyolojik ajanlardır. IL-17 inhibitörleri (sekukinumab gibi) AS’de etkili olsa da Crohn’da alevlenme riskini artırabileceği için genellikle önerilmez.
- Fizik tedavi, antiinflamatuvar diyet yaklaşımları ve bağırsak sağlığını destekleyici probiyotik uygulamaları, bütüncül yönetimde değerlidir.
4. Sonuç
Crohn hastalığı ve Ankilozan Spondilit, bağışıklık sistemi üzerinden ortak bir zeminde buluşan, kronik inflamatuvar iki hastalıktır. Özellikle genç erişkinlerde, bel ağrısı ile seyreden aksiyel şikayetler Crohn öyküsü ile birlikte görülüyorsa, AS yönünden de değerlendirme yapılmalıdır. Erken tanı, hem bağırsak hem de eklem hasarını önlemek için kritik öneme sahiptir.
literatüre uygun bir akış şeması şeklinde Crohn-AS birlikteliğinde en güncel tedavi algoritması.