İki Hastalığın Hikâyesi: İnflamatuar Barsak Hastalığının Tarihi

Daniel J. Mulder, Angela J. Noble , Christopher J. Justinich , Jacalyn M. Duffin

Journal of Crohn’s and Colitis , Cilt 8, Sayı 5, 1 Mayıs 2014, Sayfa 341–348, https://doi.org/10.1016/j.crohns.2013.09.009

Yayınlanma tarihi: 01 Mayıs 2014

Kaynak: https://academic.oup.com/ecco-jcc/article/8/5/341/616781

Özet

‘İltihaplı bağırsak hastalığı’ (IBD), kulağa basit bir terim gibi geliyor – bağırsakta iltihaplanma. Bununla birlikte, IBD’nin tarihi, oldukça karmaşık bir dizi idiyopatik durumun hikayesini ortaya koymaktadır. IBD, kısmen patofizyolojisi tam olarak anlaşılmadığı için tanıma meydan okuyor. Aynı nedenle ve araştırmalardaki önemli ilerlemelere rağmen, IBD de tedaviye meydan okuyor. En iyi ihtimalle, IBD bir dejeneratif hastalığı olarak tanımlanabilir – bozulmuş fizyoloji, mikrobiyoloji, immünoloji ve genetik. ‘IBD’ terimi çoğunlukla iki ayrı durumu tanımlamak için kullanılır: ülseratif kolit (UK) ve Crohn hastalığı (CH). Bu makale, hem UK hem de CH’nin sürekli gelişen anlayışını göz önünde bulundurarak IBD’nin tarihini gözden geçirmektedir. Crohn hastalığı , Öykü , İnflamatuar barsak hastalığı , Ülseratif kolitBaşlık:

1 – Ülseratif kolit

1.1 Keşif ve tanım (antik zamanlar — 1909)

Ülseratif kolit (ÜK), genellikle kanlı ishal, tenesmus ve karın ağrısı ile karakterize, kolonla sınırlı bir mukozal inflamasyon hastalığıdır. ¹ ÜK, ayrı bir antite olarak karakterize edilen inflamatuar bağırsak hastalığının (İBD) ilk alt tipiydi. Bu nedenle, İBD’nin erken tarihi, ÜK’nin tarihidir. Ancak bu, ÜK’nin Crohn hastalığından (CH) önce ortaya çıktığını söylemek olarak anlaşılmamalıdır – her iki durum da modern tıbbın onları ayırt edebilmesinden çok önce hastaları etkiliyordu.

Ülseratif kolitin en erken tanımları tartışmaya açıktır. Doktorlar tarafından antik Yunan dönemine kadar uzanan kronik ishal raporları var. ² Hipokrat bile (~ 460-370 BCE) ishalin birçok olası etiyolojisini tartıştı. ² Bağırsak iltihabının önemi, 19. yüzyılın başlarında birkaç tıp fakültesinde yer aldı. Hem François-Joseph-Victor Broussais (1772-1838) hem de John Brown (1810-1882), tüm hastalıkların GI (Gastroinstenstinal) yolundaki iltihaplanmadan kaynaklandığına dair teoriler ortaya attılar. ³ Bu teori, anatomik araştırmalardaki ve o dönemde mikroskop kullanımındaki artıştan doğdu. Ayrıca 19. yüzyılda kolera dalgaları tüm dünyaya yayılarak ishalin bulaşıcı nedenlerine dikkat çekti. ⁴

Sir Samuel Wilks (1824–1911), 1859’da yazdığı bir vaka raporunda, bugün ÜK olarak anlaşılan duruma benzer bir durumu tanımlamak için “ülseratif kolit” terimini kullanan ilk doktordu. ⁵ Enfeksiyöz kökenli gibi görünmeyen şiddetli ve kalıcı ishal hastalığına ilişkin benzer vaka raporları 19. yüzyılın ikinci yarısında birikmiştir. 1888’de, mikrop teorisinin ortaya çıkışından kısa bir süre sonra, Londra’dan Sir William Hale White (1857–1949), gördüğü “ülseratif kolit” vakalarının ayrıntılı bir tanımını yayınladı ve bu vakaların “büyüme, dizanteri, tüberkül, tifo vb. ⁶ ”Ülseratif kolit” terimi genel tıp sözlüğüne bu rapordan girmiştir.

1909, ÜK için ufuk açıcı bir yıldı. Ocak ayında, Londra’daki Kraliyet Tıp Derneği, Londra hastanelerinden toplanan 300’den fazla ÜK vakasının sunulduğu ve tartışıldığı bir sempozyum düzenledi. ⁷ Tartışmalar, risk faktörlerinden (“erken yetişkin ve orta yaş”) yaygın görülen semptomlara (“ishal ve kanama”) ve tedavi girişimlerine (“sayısız olmuştur” gibi birçok titiz gözlemi ortaya koymaktadır. ağızdan uygulandı ve çok az veya hiç garantili fayda sağlamadı”). ⁷ Aynı yıl, John Percy Lockhart-Mummery (1875–1957) ayrıca sigmoidoskopinin kolon değerlendirmesi ve teşhisi için güvenli ve paha biçilmez bir araç olduğunu gösterdi. ⁸ Daha sonra aynı yılın Mart ayında British Medical Journal Herbert P. Hawkins’in “Ülseratif kolitin doğal seyri ve tedaviyle ilişkisi üzerine adres”i yayınlandı. ⁹ Bristol Medico-Chirurgical Society’den önce okunan bu konferans, “hastalığın doğal seyri anlaşılmadan hiçbir şey yapılamaz” diye açıklıyor. Hastalığı vakalar üzerinden örneklemiş ve kontrol altına alınabilmesi için hastalıktan sorumlu “aktif bakteriyel ajanların” bulunmasını önermiştir.

1.2 Yeni tedaviler ve artan ilgi (1910–1950)

1909’u takip eden yıllarda, tıp camiasının ÜK hakkındaki anlayışı büyük bir hızla büyüdü. Bu dönem, Lewisohn’un ayrıntılı ailesel yatkınlık gösterilerini ¹⁰ ; ÜK ve polipler arasındaki Hewitt ilişkisi ¹¹ ; ve Wangensteen’in kolon kanserinin habercisi olduğunu kabul etmesi. ¹² Çocuklarda ilk ÜK raporu, 8 ila 15 yaş arasındaki çocukları içeren Helmholz tarafından 1923’te geldi. ¹³ İleostomi ¹⁴ ve kan transfüzyonu ¹⁵ gibi tedavideki ilerlemeler önerildi ve daha sonra ÜK’li hastalar için yararlı terapötik önlemler olarak doğrulandı.

Başlangıçta, ÜK’nin cerrahi tedavisi sporadik ve çoğunlukla deneyseldi. Ancak 1930’dan sonra, ÜK için cerrahi müdahaleler yavaş yavaş standart hale geldi. Bu tekniklerin birçoğu daha sonra terk edildi, ancak birkaçı bugün hâlaâ kullanılıyor. Sonunda atılan cerrahi tedaviler şunları içerir: terapötik pnömoperitonyum, ¹⁶ apendostomi ¹⁷ ve vagotomi. ¹⁸ Zamana dayanan cerrahi müdahaleler şunları içerir: ileostomi ¹⁹ ve subtotal veya total kolektomi. ²⁰ Tıbbi müdahaleler de iyi huyludan tuhafa kadar uzanıyordu. Bunlar, hastalara çiğ domuz ince bağırsağının beslenmesini (‘organoterapi’ olarak adlandırılır), ²¹ve ‘iyonizasyon tedavisi’ kullanarak uygulandı. Sonuncusu, bağırsağın bir çinko çözeltisiyle sulanmasını ve ardından çözeltiden bir elektrik akımı geçirmeyi gerektirdi. ²²

1940’larda, diğer tıbbi uzmanlıklar ÜK’ye ilgi duymaya başladı. Warren ve Sommers, vaskülit ve kript apselerini gösteren fotoğraflar ve mikrograflarla ÜK patolojisinin ilk kapsamlı tanımını yayınladılar. ²³ Radyolojik tanımlamalar, hastalığın yaygınlığını değerlendirmek ve darlıkları belirlemek için giderek daha fazla kullanılıyordu. ²⁴ O sıralarda psikiyatri de biyolojik bir bilim olarak yeniden doğmuştu. ²⁵ 1930’lar ve 1940’lar boyunca, birçok rapor ÜK ve psikiyatrik durumları birbirine bağladı, ²⁶ — Erich Wittkower (1899–1983) tarafından yapılan bir çalışma, “ortalama bireylerden farkın derecesi, özel bir kontrol grubunu gereksiz kılacak kadar büyüktü. “ ²⁷Wittkower’ın çalışması, 40 ÜK hastasının 28’inin, hastalığın başlangıcından önce duygusal travma geçirdiğini buldu. Psikoterapinin bazı ÜK vakalarını çözdüğü ve diğerlerinde remisyonun artmasına yardımcı olduğu bildirildi. ²⁸ İBD semptomlarının önemli psikolojik strese neden olabileceği artık iyi anlaşılmıştır. Bu nedenle, mevcut yönetim kılavuzları doktorları İBD’nin psikososyal ve organik tezahürlerini yönetmeye teşvik eder. ¹ , ²⁹

1.3 Modern tıp çağında ÜK tedavisi ve immünoloji (1951’den günümüze)

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından, modern kanıta dayalı tıp çağını başlatan randomize klinik araştırmalar (RCT’ler) dönemi başladı. Sloan’ın 1950’de yayınlanan 2000 ÜK hastasının klinik özelliklerinin kapsamlı serisi, bu zamana ait bir dönüm noktası olan ÜK çalışmasıydı. ³⁰ Sonraki klinik deneyler, farmakolojik müdahalelerin etkinliğini belirlemeye başladı. 1955’te Truelove, British Medical Journal’da ÜK hastalarında ilk kör, kontrollü denemeyi yayınladı ve kontrol deneklerine kıyasla kortikosteroid alan hastalarda iyileşme ve ölüm oranlarının azaldığını gösterdi. ³¹

Sülfasalazin ile tedaviden sonra tesadüfen etkileyici ÜK semptom çözünürlüğünü keşfeden İsveçli doktor Nanna Svartz’ın (1890–1986) raporunu büyük bir kavramsal değişim izledi. ³² Svartz, kralı V. Gustas’ın artritini iyileştirmek için bu yeni ilacı, bilinen bir antibiyotik olan sülfapiridini, bir anti-inflamatuar olan 5-aminosalisilik asit (5-ASA veya mesalazin) ile kimyasal olarak bağlayarak sentezlemişti. Svartz, deneme verilerini gözden geçirirken, aynı zamanda ÜK’si olan artrit hastalarının semptomlarda hafifleme yaşadığını fark etti. ³³ Bir yıl sonra, başka bir RCT, sülfasalazin’in 5-ASA bileşeninin ÜK için de etkili olduğunu gösterecekti, ³⁴ böylece ÜK’yi tedavi etmek için sülfasalazin’den daha iyi bir yan etki profiline sahip başka bir anti-enflamatuar ilaç elde edilir.

1960’larda Bean ve arkadaşları immünosupresif ilaç merkaptopurinin (6-MP) ÜK’li hastalarda etkili olduğunu bulmuşlardır. ³⁵ , ³⁶ İlk tasarım ilaçlarından biri olarak, 6-MP başlangıçta bir kemoterapötik ajan olarak kullanılmak üzere tasarlanmıştı; kimyanın metabolik biyolojiye zekice uygulanmasıyla icat edilmişti. 6-MP, pürin yapısını taklit ederek hücre çoğalmasını engeller ve böylece DNA sentezi çarklarında anahtar görevi görür. DNA sentezinin inhibisyonu, en belirgin şekilde, inflamatuar hücreler gibi hızla bölünen hücreleri etkiler. Keşif (Sir James W. Black ve Gertrude B. Elion tarafından) sonunda 1988 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü ile tanındı. ³⁷1970’lerde, 6-MP’ye metabolize olan bir başka tiopurin ailesi ilacı olan azatioprin’in de ÜK tedavisinde etkili olduğu gösterildi. ³⁸ Azatiyoprin, 1975’te bu ilaçların benzer etkinliğini titizlikle gösteren randomize kontrollü bir çalışmada sülfasalazin ile karşılaştırıldı. ³⁹ Bu özel ilaç ailesinin talihsiz bir dezavantajı, kemik iliği baskılanmasından kaynaklanan komplikasyon riskidir. 1980 yılında, tiopurin metiltransferaz (TPMT) enziminde polimorfizmleri olan hastaların, ilaç inaktivasyonunun azalması nedeniyle bu tür komplikasyonlar için özellikle risk altında oldukları bulunmuştur. ⁴⁰ Bu nedenle, hastalarda azatioprin veya 6-MP tedavisine başlamadan önce tpmt gen varyasyonu giderek daha fazla ölçülmektedir.

Son 60 yılda tıpta büyük bir evrim, moleküler biyoloji ve genetiğin hastalıkların anlaşılmasına uygulanması olmuştur. ÜK’nin immünolojisini ve moleküler biyolojisini araştıran binden fazla el yazması yayınlanmıştır. Bu devasa miktardaki veri, karmaşıklığının ve her zaman anlaşılması zor etiyolojisinin bir kanıtı olarak hizmet ediyor. Şu anda, önde gelen bir ÜK etiyolojisi teorisi, bilinmeyen bir kolonik bakteriye karşı düzensiz bir bağışıklık tepkisini takiben bir otoimmün reaksiyonu varsaymaktadır. ⁴¹Moleküler teknikler, sitokin ‘tümör nekroz faktörü alfa’nın (TNF-α) İBD inflamatuar sürecinde merkezi bir rol oynadığını ortaya koymuştur. Bu nedenle, infliximab ve adalimumab gibi anti-TNF-a monoklonal antikorları, TNF-a’nın etkisini inhibe etmek için geliştirilmiştir. Bu biyolojik ilaçlar şimdi şiddetli ve dirençli ÜK’yi tedavi etmek için kullanılmaktadır ( Şekil 1 ). ⁴²

2 – Crohn hastalığı

2.1 Keşif ve tanım (antik zamanlar — 1932)

CH, 1932’de Crohn ve arkadaşlarının yayınladığı bir yayınla ÜK’den ayrı bir varlık olarak kabul edildi. ⁴³ Günümüzde CH, ağızdan anüse kadar sindirim yolunun herhangi bir bölümünü tutabilen atlama lezyonları ile birlikte transmural inflamasyon hastalığı olarak tanımlanmaktadır. Ek olarak, Fielding’in işaret ettiği gibi, Wilks tarafından bildirilen (yukarıda tartışılan) ilk 1859 ÜK vakası ÜK değil, CH olabilir. ⁴⁴ Gerçekten de, diğerleri 1932’den önce literatürde CH’yi tanımlayan birçok raporu (genellikle “bölgesel ileitis” veya “bölgesel enterit” adıyla) ortaya çıkarmıştır. ⁴⁵ , ⁴⁶ 1932’den önceki dikkate değer açıklamalar arasında 1769’da Morgagni ve 1913’te Dalziel tarafından yapılanlar yer alıyordu. Ancak Wilks’in makalesi ÜK’nin dönüm noktası tanımı haline geldiğinde, Crohn’un makalesi de CH’nin ufuk açıcı raporu olarak kabul ediliyor.

CH’nin en erken tam tanımı muhtemelen genellikle ‘anatomik patolojinin babası’ olarak tanımlanan Giovanni Battista Morgagni’ye (1682-1771) aittir. ⁴⁷ Morgagni, hem incelemelerinde hem de yazılarında kesinliği ve netliği ile biliniyordu. ”Hastalıkların Zeminleri ve Nedenleri” (1761) adlı incelemesinde bir vaka raporu, uzun süredir devam eden ateş, karın ağrısı ve kanlı ishal hastalığından sonra ölen 20 yaşında bir erkek hastayı anlatıyor. Otopsi, terminal ileumdan kolon boyunca “iki el genişliğine” uzanan ülserasyon ile perforasyonlar ve transmural inflamasyon ortaya çıkardı. Raporda ayrıca mezenterik lenfadenopati ve splenomegali de açıklanmaktadır. ⁴⁸

İlk CH vakaları dizisi, 1913’te İskoç cerrah Thomas Kennedy Dalziel (1861–1924) tarafından British Medical Journal’da yayınlandı . ⁴⁹Patoloğun hiçbir enfeksiyöz ajan olmaksızın eozinofiller, dev hücreler ve granülomlar gözlemlediği dokuz vakayı tanımladı. Dalziel, bağırsağı “bir yılanbalığının sert mortis durumundaki kıvamına ve pürüzsüzlüğüne” sahip olarak tanımlar. Olgulardan ikisi, yaygın hastalık ve darlıklar nedeniyle ölümcül idi. Geri kalan vakalar (10 yaşındakiler dahil) lokalize hastalığı ameliyatla başarılı bir şekilde tedavi etmişti (“kişi bağırsağın büyük kısımlarını rezeke etmekte tereddüt etmez”). Dalziel ayrıca, Crohn’un yapmadığı bir şey olan bu hastalıkta kolonun yer aldığını kaydetti. Durumun önerilen adıyla ilgili olarak Dalziel, “arkadaşlarım patologlar buna hiperplastik enterit demeyi tercih ediyor,” diyor. ⁴⁹

Burrill B. Crohn (1884–1983), Leon Ginzburg (1898–1988) ve Gordon D. Oppenheimer (1900–1974) tarafından yazılan Crohn hastalığını (CH)’yi dünya için tanımlayan dönüm noktası niteliğindeki makale, Amerikan Tabipler Birliği yayın organı Journal of the Journal’ın Ekim 1932 sayısında yayınlandı. ⁴³ Yaşları 17 ile 52 arasında değişen 14 hastada “bölgesel ileitis” adı verilen bir durum tanımladılar. Patoloji, terminal ileumda kronik “nekrotizan ve sikatrizan inflamasyon” ile transmural inflamasyon, striktürler ve fistüllerden oluşuyordu. Şöhretine rağmen, bu makale tartışma konusu oldu.

CH’nin aynı adı, büyüleyici bir dizi koşul yoluyla Crohn’a atfedildi. Ginzburg’a göre, ⁵⁰ o ve Oppenheimer başlangıçta hastalık modelini belirlediler ve hepsi aynı hastanede (New York City’deki Mount Sinai Hastanesi) kıdemli bir cerrah olan AA Berg’in hastaları olan 12 vaka topladılar. Görünüşe göre, taslağın çoğunu Ginzburg ve Oppenheimer yazdı ve Berg’in adını yazar olarak eklemek istedi; ancak Berg projeye daha önce dahil olmadığı için reddetti. ⁵⁰Rapordaki vaka sayısını artırmak amacıyla Ginzburg ve Oppenheimer, patolog Paul Klemperer tarafından Crohn ile temasa geçirildi. El yazması Crohn’a verildi ve iki ek vaka ve önce Crohn’un adı ile yayınlanana kadar bir daha kendisinden haber alınamadı! ⁵⁰

Crohn muhtemelen aynı ismin kendisine ait olmasını beklemiyordu; makalenin başlığı hastalık için bir isim önerdi – bölgesel ileit. Crohn’un makaleyi önce kendi adıyla dergiye gönderip göndermediği de belli değil. O zamanlar derginin politikası, yazarları soyadına göre alfabetik olarak sıralamaktı. ⁵¹

2.2 Yeni bir hastalığı anlamak (1932–1956)

1930’larda ve 1950’lerde, CH’nin GI yolu boyunca meydana geldiği bulundu. Yemek borusu, ⁵² mide, ⁵³ duodenum ⁵⁴ ve jejunumda tanımlanmıştır. ⁵⁴ Bu raporlar muhtemelen bu hastalığın “bölgesel ileitis” ve “bölgesel enterit” gibi ilk isimlerine karşı çıktı ve daha kesin bir tıbbi terimin olmaması nedeniyle kendi adının evrimini destekledi. Bu çağda ayrıca 80 ⁵⁵ yaşındaki hastalarda ve 10 yaşın altındaki birçok hastada CH tespit edildi. ⁵⁶ Charles Wells, CH’yi atlama lezyonları (hastalıklı bağırsakların iki alanı arasındaki sağlıklı bağırsak alanı) ile ilk ilişkilendiren kişidir. ⁵⁷

CH’nin genel halk tarafından daha geniş kabul görmesi, muhtemelen Başkan Eisenhower’ın 1956’da CH için yaptığı ameliyatla aynı zamana denk geldi. ⁵⁸ O sırada, 65 yaşındaydı ve yıllardır karın ağrısı çekiyordu, ancak yakın zamanda CH teşhisi konmuştu. Bağırsak tıkanıklığına bağlı inatçı sağ alt kadran ağrısı nedeniyle gece yarısı acil ameliyata alındı. ⁵⁹ Hastalık ve ameliyat konusundaki açıklığı, CH’yi tıbbi bir meraktan nispeten iyi bilinen bir hastalığa kaydırmada etkili oldu.

2.3 Modern çağ (1957’den günümüze)

2.3.1 Bilimsel ve terapötik gelişmeler

İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, CH tedavilerine yönelik RKÇ sayısında hızlı bir artış meydana geldi. CH’nin epidemiyolojisi de ayrıntılı olarak incelenmiştir. İlk tartışmalardan sonra, CH’nin öncelikle sanayileşmiş ülkelerdeki ⁶⁰ bireyleri etkileyen bir hastalık olduğu ve insidansının artmakta olduğu netleşti . ⁶¹ Bu fenomenlerin nedenleri hâlâ net değildir.

Hugh Evelyn Lockhart-Mummery’nin (1918–1988) 1960 tarihli bir makalesi, kolonda ÜK ve CH arasındaki ayrımı yaptı. ⁶² HE Lockhart-Mummery, 1909’da sigmoidoskopi kullanımına öncülük eden seçkin kolorektal cerrah John Percy Lockhart-Mummery’nin oğluydu (yukarıya bakın). ⁶³ Başlangıçta, ÜK ve CH’nin kolonun ayrı hastalıkları olduğu fikri çok dirençle karşılaştı. On yılın sonlarında bile, Dr. Crohn’un kendisi de dahil olmak üzere birçok önde gelen doktor, CH’nin kolonu etkileyebileceğine hâlâ inanmıyordu. ⁶⁴

ÜK’de olduğu gibi, son 50 yılda CH anlayışı immünoloji, genetik ve moleküler biyoloji ile devrim yarattı. Böyle bir strateji olan genom çapında ilişkilendirme çalışması (GWAS), belirli bir hastalıkla bağlantı için tüm genomları tarama yöntemidir. GWAS, bu tipteki ilk çalışmanın 2005 yılında yayınlanmasından bu yana tıbbın birçok alanında kullanılmaktadır. ⁶⁵ Bugüne kadar, bu strateji CH’ye bağlı 50’den fazla polimorfizm tanımlamıştır. ⁶⁶ GWAS, hastalığa yatkınlığın belirlenmesine yardımcı olarak ve ayrıca yeni ilaç hedefleri sağlayarak hem ÜK hem de CH’nin genetik mekanizmalarına yeni bakış açıları sağlıyor. ⁶⁶ , ⁶⁷Bu çalışmaların sonuçları, aynı zamanda, hastaları farklı hastalık fenotiplerine göre alt gruplara ayırmak için de kullanılmıştır; bu, sonunda tedaviye yanıtı tahmin etmede faydalı olabilir. ⁶⁸

20. yüzyılın ikinci yarısında yürütülen CH denemelerinin çoğu, ÜK ile çakıştı ve sıklıkla her iki hastalık için hasta gruplarını içeriyordu. CH, 5-ASA, kortikosteroidler, immünomodülatörler ve biyolojikler dahil olmak üzere ÜK ile aynı ilaçların çoğu ile tedavi edilir. ÜK’yi değil, CH’yi tedavi etmek için kullanılan bir ilaç metotreksattır. Tiyopurin ilaçları gibi, metotreksat da 1950’lerde kanser önleyici bir ilaç olarak geliştirildi. ⁶⁹ 1960’larda ÜK’ye çoklu antimetabolit ilaçlar uygulanmış olsa da, metotreksatın CH hastalarına açık bir faydasını gösteren ilk çalışma 1989’a kadar ortaya çıkmadı. ⁷⁰Metotreksat, pürin sentezi dahil birçok hücre fonksiyonu için gerekli olan folik asit metabolizmasını inhibe eder. Böylece, bu ilaç, hücre metabolizması ve mitozun güçlü bir inhibitörü olarak işlev görür. 1988 Nobel ödülüne de layık görüldü. ⁷¹

Son 20 yılda medikal tedavi kortikosteroidlere ve immünomodülatör ilaçlara odaklanmıştır. Translasyonel araştırmalar TNF-α’nın önemini vurguladığına göre, bu tedavilerin uzun vadeli sonuçları henüz bilinmemekle birlikte biyolojikler ön plana çıkıyor ⁷² . ⁷³ , ⁷⁴ İnfliksimaba ek olarak, CH tedavisi için başka bir biyolojik ilaç, TNF-a inhibitörü monoklonal antikor adalimumab’dır. ⁷⁵ İnsanlaştırılmış murin antikoru infliximabın aksine, adalimumab tamamen insan kaynaklıdır, yani ters alerjik reaksiyonlara neden olma olasılığı çok daha düşüktür. ⁷⁶ Yakın gelecekte İBD tedavisi için daha birçok biyolojik ajanın bulunması da muhtemeldir. ⁷⁷Şu anda araştırılmakta olan biyolojik maddelere örnekler arasında vedolizumab (lökosit kaçakçılığını engeller), tofasitinib (enflamatuar sitokinlerin üretimini engeller) ve ustekinumab (bir interlökin-12 ve -23 antagonisti) bulunur. ⁷⁷

İBD tedavisi için farmakolojik ajanlar giderek daha karmaşık hale geldiğinden, beslenme tedavisi ve cerrahi gibi farmakolojik olmayan tedaviler de zamanla değişti. ⁷⁸ Beslenme tedavisi son 25 yılda CH’nin yönetiminde giderek daha önemli hale gelmiştir. İlk olarak 1974’te, planlı cerrahiden önce yetersiz beslenme nedeniyle tedavi edilen CH hastalarının hastalığı iyileştirdiği kaydedildi. ⁷⁹ Beslenme tedavisinin sadece destekleyici tedavi olarak değil tedavi olarak kullanımı özellikle çocuklarda takviyeler, enteral beslenme ve total parenteral beslenme yoluyla artmaktadır. ⁸⁰ – ⁸² Minimal invaziv teknikler geliştikçe ve komplikasyon oranları düştükçe İBD yönetiminde cerrahinin rolü de değişti.⁸³

2.3.2 Modern teknolojik gelişmeler

Son 60 yılda İBD tıbbında köklü bir değişiklik, yeni teknolojinin katkısıdır. Biyopsili fiberoptik kolonoskopi ⁸⁴ , ⁸⁵ ve ileokolonoskopi, ⁸⁶ , özellikle hastalığın yaygınlığını ve şiddetini tanımlama açısından, dünya çapında hem ÜK hem de CH tanısında devrim yaratmıştır. 1982’de Lee ve Papaioannou, CH’li dokuz hasta için striktüroplastinin faydalarını detaylandıran bir rapor yayınladılar. ⁸⁷ Olguların serilerindeki detaylara gösterilen özen ve takip, aktif CH’li bir bağırsağın anastomozunun fistüllere yol açacağı yönündeki geleneksel kanıya meydan okudu.

2001 yılında FDA, kapsül endoskopisi için kablosuz bir “hap kamerası”nı onayladı. Bu bağlanmamış kapsül yutulur ve tüm GI yolundan geçerek dijital görüntüler elde eder. ⁸⁸ Endoskopinin tamamen invaziv olmayan bir versiyonu da yakın zamanda geliştirildi – sanal endoskopi. Bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları, bağırsağın üç boyutlu dijital modelini yeniden oluşturmak için kullanılır ve bir bilgisayar ekranında GI yolunun orta çözünürlüklü sanal turuna izin verir. ⁸⁹ 1990’ların sonlarından bu yana, CH’nin özelliklerini belirlemek için ön hazırlık ve fizibilite çalışmalarında manyetik rezonans görüntüsü (MRI) tabanlı sanal endoskopi kullanılarak bu tekniğin bir ekstrapolasyonu kullanılmıştır. ⁹⁰ MRG ayrıca İBD’li hastalarda fistüllerin yerini belirlemek için güvenli ve değerli bir araçtır. ⁹¹ Ancak bu non-invaziv tekniklerle histoloji için biyopsi almak mümkün olmadığı için endoskopi sıklıkla gereklidir.

2.3.3 Etimoloji

‘Crohn hastalığı’ gibi adlar, yanlışlıkları nedeniyle uzun süredir eleştiriliyor ve bunları ortadan kaldırmaya yönelik bir hareket hız kazanıyor. ⁹² Tıp dilbilimi uzmanları, eğer kullanılıyorsa, tüm adların iyelik olmayan biçiminin “basitlik ve teknik avantajlar” için kullanılmasını önerdiler. ⁹³ ‘Crohn hastalığı’ onlarca yıldır düzensiz olarak kullanılan bir terimdir, ⁹⁴ , ^95, ancak bu kullanım akademik dergiler ve tıp ders kitapları tarafından ancak son zamanlarda geniş kabul görmüştür.

3 – Olduğu gibi tarih – 21. yüzyılda İBD

Biyolojik olarak ayrı hastalıklar olsalar da, ÜK ve CH ‘İBD’ terimi ile birleştirilir. Bu gruplandırma, hasta bakış açısıyla kesinlikle yararlıdır. 1970’lerde kuruluşundan bu yana güçlenen destek gruplarının kaynaklarının birleştirilmesine olanak tanır. ⁶⁴Bugün, Avrupa Crohn’s ve Colitis Organisation (ecco-İBD.eu), Crohn’s and Colitis Foundations of America (ccfa.org) ve Kanada (ccfc.ca) gibi destek grupları dünya çapında faaliyet göstermekte ve bireyleri ve diğer hastaları uzmanlarla buluşturmaktadır. Bu gruplar ayrıca laboratuvar araştırmalarını, klinik denemeleri ve hastalar ve doktorlar için kaynak üretimini destekleyen önemli bağış toplama girişimleri de sağlar. Bu kuruluşlar ayrıca İBD diyet tarifleri ve seyahat tavsiyeleri de dahil olmak üzere hem hastalar hem de doktorlar için faydalı olabilecek çok sayıda çevrimiçi kaynak sağlar.

İBD’nin tarihi hızla gelişmektedir. Akıllı telefonların yaygınlaşması gibi yeni teknolojiler yönetimini değiştiriyor. Akıllı telefon ‘uygulamaları’ (birçoğu ücretsiz olarak mevcuttur) artık hastaların diyet ve bağırsak hareketlerini izlemesi için mevcuttur – hatta Crohn’s and Colitis Foundation of Canada’dan akıllı telefonun özelliklerini kullanan “Can’t Wait” adlı bir uygulama bile vardır. En yakın banyoyu/tuvaleti bulmak için yerleşik GPS uygulaması.

4. Sonuçlar

Bir semptom kümesi olarak, İBD muhtemelen yüzlerce, hatta binlerce yıldır, belki de tüm insan varlığı için var olmuştur. Bir hastalık varlığı olarak ilk tanımlarından bu yana, İBD, yaygın olarak ölümcül bir hastalıktan iki geniş tipte yönetilebilir bir kronik duruma dönüşmüştür. Tarihi, kendini adamış doktorlar, parlak keşifler ve hatta bazı entrikalar içerir. Birçok zafere rağmen, İBD’nin etiyolojisi ve tedavisi hâlâ bilinmemektedir. Yine de iyimser olmak için çok şey var, çünkü İBD hakkında tarihin herhangi bir noktasında olduğundan daha fazla şey biliniyor ve bu bilgi artmaya devam ediyor. İBD’nin tarihi hâlâ yazılıyor.

Çıkar çatışmaları

Yok.

Teşekkür

Tüm yazarlar bu makalenin tasarımına ve taslağının hazırlanmasına katıldı ve son halini onayladı. Yazma ve mali yardım: yok.

Kısaltmalar

5-ASA

5-aminosalisilik asit

6 MP

6-merkaptopürin

Crohn hastalığı

mide-bağırsak

İBD

enflamatuar barsak hastalığı

RCT

randomize kontrollü çalışma

TNF-α

tümör nekroz faktörü alfa

ülseratif kolit

Referanslar

Kornbluth

Sakar

Amerikan Gastroenteroloji Koleji Uygulama parametreleri Komitesi. Yetişkinlerde ülseratif kolit uygulama kılavuzları: American College of Gastroenterology, Practice Parameters Committee

J Gastroenterol muyum

105

2010

501

–

523