İnflamatuvar Bağırsak Hastalıkları, sindirim sisteminde, özellikle de bağırsaklarda, inflamasyon (iltihap) ile seyreden bazı sorunları kapsayan bir hastalıklara verilen ortak isimdir. Bağırsak, mideyle anüs arasında kalan bölüme verilen addır. Memelilerde ve insanlarda kalın bağırsak ve ince bağırsak olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. İnce bağırsak; On iki parmak bağırsağı, İleum, Jejunum olmak üzere üç bölümdür.
Kalın bağırsak ise; Rektum, Çekum, Kolon olmak üzere üç bölüme ayrılmaktadır.
İnce bağırsaklarda, emiliş ve sindirim işlevi gerçekleşmektedir. Buradaki besinler, küçük moleküllere ayrılarak, bağırsağın iç yüzeyi tarafından emilir ve kana karışır. Kalın bağırsakta ise, ezilen posaların organik olmayan tuzlarını ve suyunu emme görevini yapmaktadır. İşe yaramayan posalar, rektum kısmından geçerek anüs tarafından dışarı atılmaktadır.
İnsanlar bazen İrritabl Barsak Sendromunu (İBS) ve İnflamatuvar Barsak Hastalıklarını (İBH) birbiriyle karıştırırlar. İshal ve kabızlık belirtileri benzer olsa da, İnflamatuvar Barsak Hastalığı ve İrritabl Barsak Sendromunun nedenleri farklıdır. İrritabl Barsak Sendromu, fonksiyonel bir bozukluktur, yani sindirim sistemi normal yapıdadır ama her zaman düzgün çalışmaz. İnflamatuvar Barsak Hastalıkları, iltihapla sonuçlanan ve bazen barsakların yapısında hasara neden olan kronik (müzmin) bir hastalıktır.
İnflamatuvar Barsak Hastalıklarının iki türü vardır: ülseratif kolit ve Crohn hastalığı. Bunlar, sindirim sisteminin farklı bölümlerini etkiler ve birbirinden kısmen farklı belirtiler gösterirler.
Aşağıda ülseratif kolit ve Crohn hastalığının karşılaştırmalı değerlendirmesini bulabilirsiniz:
| Ülseratif kolit | Crohn hastalığı | |
|---|---|---|
| Etkilenen barsak bölümü | Her zaman rektumu ve kolonu (kalın barsak) etkiler. | Ağızdan rektuma kadar tüm sindirim sistemini etkileyebilir. |
| Özellikler | Barsağın etkilenen bölümleri kesintisiz olarak tutulur ve arada sağlıklı bölümler bulunmaz. | Barsağın etkilenen bölümleri ve sağlıklı olanlar, birbirlerini sırayla takip eder (‘atlamalar’ vardır). |
| İltihap, sadece barsağın içini örten tabakayı (mukoza) etkiler. | İltihap, barsak duvarının tamamını etkiler. | |
| Nadiren fistül oluşumu olur. | Çoğunlukla fistül oluşumu vardır. | |
| Genellikle 30 yaşından önce başlar. Ancak her yaşta oluşabilir, bazı kişilerde 50’lerine veya 60’larına kadar hastalık oluşmayabilir.
|
Her yaşta oluşabilir ancak genellikle gençken başlar. Crohn hastalığı olan kişilerin çoğuna bu teşhis 30 yaşına gelmeden önce konulmuştur. | |
| Belirtiler | Tekrarlayan ishal durumu çok sık olur. Dışkıda sümüksü sıvı veya kan olabilir. | Tekrar eden ishaller ülseratif kolitteki kadar sık görülmez. |
| Dışkıda neredeyse her zaman kan vardır. Kimi zaman bu, çıplak gözle de görülebilir. | Kanama olabilir ama ülseratif kolitteki kadar sık değildir. | |
| Ülseratif kolitte kabızlık oluşabilir ama Crohn hastalığındaki kadar sık değildir. | Hastalığın diğer belirtileri kontrol altına alındığında da kabızlık görülebilir. | |
| Değişken karın (mide) ağrısı; yoğunluğu ve konumu (ağrının olduğu yer) değişebilir. Karnın alt bölümünde, kalça kemiğinin üst kenarında tatsız hislere neden olabilir veya karnın ortasında spazmlarla veya krampa benzeyen ağrıyla sonuçlanabilir. Hastalığın alevlenme aşamalarında ağrı daha şiddetli olabilir. Diğer belirtiler, mide bulantısı ve kusmadır. | Daha çok karnın sağ alt bölümünde tekrar eden şiddetli ağrılar olur. Bu ağrılar genellikle tuvalete gitmeden önce olur. Mide bulantısı ve kusma, özellikle karnın içinde apse veya barsakta delinme varsa meydana gelebilir. | |
| Hastalığın yoğun alevlenme ataklarına genellikle ateş eşlik eder. | Çoğunlukla ateş hafifçe yüksektir; yüksek ateş ve vücut ısısında düşme, komplikasyon ihtimalini işaret eder. | |
| İştah kaybı, kilo kaybı ve çocukta büyümenin yavaşlaması, orta veya orta-şiddetli ülseratif kolit hastalarında her zaman görülmez. Ancak, bazı çocukların ve ergen yaştaki gençlerin büyümesi hastalık nedeniyle sınırlı olabilir. | İştah kaybı, yüzde 10-20 civarı kilo kaybı. Çocuklarda ve ergenlerde büyüme bozukluğuna sık rastlanılır. | |
| Boşaltma sorunları – tuvalete sık gitme ihtiyacının olması. Veya tenesmus (rektum boşken tuvalete gitme hissi) veya dışkıyı tutma. | Özellikle alevlenme döneminde, barsakları boşaltmada sorun yaşama. | |
| Anal ülserler oluşur, fistül ise nadiren meydana gelir. | Anal ülserasyon ve fistül, Crohn hastalığından şüphelenmeye yol açan ilk belirtilerden biri olabilir. | |
| Nörolojik veya psikiyatrik hiçbir belirti oluşmaz. | Nörolojik veya psikiyatrik belirtiler, Crohn hastalığının ilk belirtilerinden biri olabilir. |
