İçindekiler
Otoimmün bozukluk, vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla sağlıklı vücut dokusuna saldırdığında ve onu yok ettiğinde ortaya çıkar. Bağışıklık sisteminiz vücudunuza giren virüs ve bakteri gibi mikroplara saldırarak sizi hastalık ve enfeksiyonlardan korur. Bağışıklık sisteminiz mikropların sizin bir parçanız olmadığını anlayabilir, bu yüzden onları yok eder. Otoimmün bir hastalığınız varsa, bağışıklık sisteminiz yanlışlıkla organlarınızın ve dokularınızın sağlıklı hücrelerine saldırır.
Vücudunuzun neredeyse her yerini etkileyebilirler. Örneğin, alopesi areata saç dökülmesine neden olan otoimmün bir deri hastalığıdır. Otoimmün hepatit karaciğeri etkiler. Tip 1 diyabette bağışıklık sistemi pankreasa saldırır. Romatoid artritte ise bağışıklık sistemi eklemler, akciğerler ve gözler de dahil olmak üzere vücudun birçok bölgesine saldırabilir.
Otoimmün bozuklukların 80’den fazla türü vardır.
Nedenleri
Vücudun bağışıklık sistemindeki kan hücreleri zararlı maddelere karşı korunmaya yardımcı olur. Örnekler arasında bakteriler, virüsler, toksinler, kanser hücreleri ve vücut dışından gelen kan ve doku yer alır. Bu maddeler antijenler içerir. Bağışıklık sistemi bu antijenlere karşı antikorlar üreterek bu zararlı maddeleri yok etmesini sağlar.
Otoimmün bir rahatsızlığınız olduğunda, bağışıklık sisteminiz sağlıklı doku ile potansiyel olarak zararlı antijenler arasında ayrım yapamaz. Sonuç olarak, vücut normal dokuları tahrip eden bir reaksiyon başlatır.
Otoimmün bozuklukların kesin nedeni bilinmemektedir. Bir teori, bazı mikroorganizmaların (bakteri veya virüsler gibi) veya ilaçların bağışıklık sistemini karıştıran değişiklikleri tetikleyebileceğidir. Bu durum, kendilerini otoimmün bozukluklara daha yatkın hale getiren genlere sahip kişilerde daha sık meydana gelebilir.
Bir otoimmün bozukluk aşağıdakilerle sonuçlanabilir:
Vücut dokusunun tahrip edilmesi
Bir organın anormal büyümesi
Organ fonksiyonlarında değişiklikler
Bir otoimmün bozukluk bir veya daha fazla organ veya doku tipini etkileyebilir. Otoimmün bozukluklardan sıklıkla etkilenen alanlar şunlardır:
Kan damarları
Bağ dokuları
Tiroid veya pankreas gibi endokrin bezler
Eklemler
Kaslar
Kırmızı kan hücreleri
Cilt
Bir kişide aynı anda birden fazla otoimmün bozukluk olabilir. Yaygın otoimmün bozukluklar şunları içerir:
Addison hastalığı
Çölyak hastalığı – sprue (glutene duyarlı enteropati)
Dermatomiyozit
Graves hastalığı
Hashimoto tiroiditi
Multipl skleroz
Myastenia gravis
Pernisiyöz anemi
Reaktif artrit
Romatoid artrit
Sjögren sendromu
Sistemik lupus eritematozus
Tip I diyabet
Semptomlar
Belirtiler, bağışıklığın hatalı tepkisinin türüne ve konumuna göre değişiklik gösterir. Yaygın semptomlar şunları içerir:
Yorgunluk
Ateş
Genel hastalık hissi (halsizlik)
Eklem ağrısı
Döküntü
Muayene ve Testler
Sağlık hizmeti uzmanı fiziksel muayene yapabilir. Belirtiler hastalığın türüne bağlıdır.
Bir otoimmün bozukluğu teşhis etmek için yapılabilecek testler şunları içerir:
Antinükleer antikor (ANA) testleri
Otoantikor testleri
Beyaz kan hücresi diferansiyelli tam kan sayımı (CBC) (CBC with WBC differential)
Kapsamlı metabolik panel
C-reaktif protein (CRP)
Eritrosit sedimantasyon hızı (ESR)
İdrar Tahlili
Tedavi
Tedavinin hedefleri şunlardır:
Otoimmün süreci kontrol altına almak
Vücudun hastalıklarla savaşma yeteneğini korumak
Semptomları azaltmak
Tedaviler hastalığınıza ve semptomlarınıza bağlı olacaktır. Tedavi türleri şunları içerir:
Otoimmün hastalık nedeniyle vücutta eksik olan tiroid hormonu, B12 vitamini veya insülin gibi bir maddenin yerini alacak takviyeler
Kan etkilenmişse kan nakli
Kemikler, eklemler veya kaslar etkilenmişse harekete yardımcı olmak için fizik tedavi
Birçok kişi bağışıklık sisteminin anormal tepkisini azaltmak için ilaç alır. Bunlara immünosupresif ilaçlar denir. Örnekler arasında kortikosteroidler (prednizon gibi) ve azatioprin, siklofosfamid, mikofenolat, sirolimus veya takrolimus gibi steroid olmayan ilaçlar bulunur. Tümör nekroz faktörü (TNF) blokerleri ve İnterlökin inhibitörleri gibi hedefe yönelik ilaçlar bazı hastalıklar için kullanılabilir.
Genel Görünüm (Prognoz)
Sonuç hastalığa göre değişir. Otoimmün hastalıkların çoğu kroniktir, ancak birçoğu tedavi ile kontrol altına alınabilir.
Otoimmün bozuklukların belirtileri gelip gidebilir. Belirtiler dindiğinde remisyon, kötüleştiğinde ise alevlenme denir.
Olası Komplikasyonlar
Komplikasyonlar hastalığa bağlıdır. Bağışıklık sistemini baskılamak için kullanılan ilaçlar, enfeksiyon riskinin artması gibi ciddi yan etkilere neden olabilir.
Bir otoimmün hastalığın belirtileri vücudunuzun etkilenen kısmına bağlıdır. Birçok otoimmün hastalık türü, iltihap belirtileri ve semptomları olan kızarıklık, şişme, ısı ve ağrıya neden olur. Ancak diğer hastalıklar da aynı belirtilere neden olabilir.
Otoimmün hastalıkların semptomları gelip gidebilir. Bir alevlenme sırasında belirtileriniz bir süreliğine şiddetlenebilir. Daha sonra remisyona girebilirsiniz, bu da belirtilerinizin iyileştiği veya bir süreliğine kaybolduğu anlamına gelir.
Bir Tıp Uzmanına Ne Zaman Başvurulmalı
Otoimmün bozukluk belirtileri geliştirirseniz doktorunuzu arayın.
