İçindekiler
28 Ekim 2022
Yazan Julie Corliss, Genel Yayın Yönetmeni, Harvard Heart Letter
Sonbahardan kışa geçiş, daha gri gökyüzü, daha kısa günler ve bazı insanlar için mevsimsel duygusal bozukluğun geri dönüşü anlamına gelir. Kısaltması SAD (Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu) olan bu bozukluk, depresyona benzer semptomlara sahiptir (üzgün, halsiz ve durgun hissetmek gibi) ancak yalnızca sonbaharın sonları ve kışın başlarında ortaya çıkar.
Her sabah en az 30 dakika boyunca özel bir ışık kaynağına yakın oturmayı içeren ışık terapisi SAD’nin iyileşmesine yardımcı olabilir. Ancak pek çok kişi bu terapinin majör depresyon ve perinatal depresyon olarak bilinen hamilelik sırasında veya sonrasında ortaya çıkan depresyon için de etkili olabileceğinin farkında değildir.
Harvard Tıp Fakültesi’nde psikiyatri doçenti olan Dr. Richard S. Schwartz, “Hem mevsimsel hem de mevsimsel olmayan depresyon için ışık terapisinin etkinliği, antidepresan ilaçlar veya bilişsel davranışçı terapi gibi popüler psikoterapi biçimleriyle yaklaşık olarak aynıdır” diyor. Kanıtlar çalışmadan çalışmaya değişmekle birlikte, bu farklı terapilerin her birinin insanların %40 ila %60’ında semptomları iyileştirdiği bildirilmektedir. Bu terapilerden ikisinin (ışık terapisi ve ilaçlar) bir araya getirilmesi daha da fazla yardımcı olma eğilimindedir.
İnsanlar neden SAD yaşar?
SAD, günlük güneş ışığı maruziyetindeki düşüşle tetikleniyor gibi görünmektedir. Işık, sadece uyku ve uyanıklık döngülerimizi değil aynı zamanda sindirim, hormonal aktivite ve diğer önemli bedensel işlevleri de düzenleyen beyindeki 24 saatlik sirkadiyen saati yöneten karmaşık sistemleri etkiler.
Retinadaki (gözün ışığa duyarlı kısmı) özel reseptörler, çevremizdeki ışıkla ilgili bilgileri beynin derinliklerindeki suprakiazmatik çekirdeğe – vücudun ana saati – iletir. Son yıllarda bilim insanları retinadaki ışık reseptörlerinden beynin diğer bölümlerine giden ek sinir yolları keşfettiler. Dr. Schwartz, bunların arasında ruh hali ve bilişin düzenlenmesinde rol oynayan prefrontal korteksin de bulunduğunu belirtiyor.
“Sirkadiyen saatimizi ayarlamanın ötesinde, ışığa maruz kalmak beynin daha yüksek işlevli alanlarını da etkiliyor gibi görünüyor” diyor. Bu nedenle ışık terapisi, majör depresyon gibi ilaç ve terapi ile de tedavi edilebilen SAD’nin tedavisine yardımcı olabilir.
Işık tedavisi az sayıda yan etki ile iyileşme sağlayabilir
Dr. Schwartz, hem SAD hem de diğer depresyon türleri için ışık terapisinin, onu ilaçlara karşı cazip bir alternatif haline getiren benzersiz özelliklere sahip olduğunu belirtiyor. Antidepresan ilaçların işe yaramaya başlaması genellikle birkaç hafta alır ve bazen mide bulantısı, kilo alımı ve cinsel işlev bozukluğu gibi rahatsız edici yan etkilere neden olur. Işık terapisine iyi yanıt veren kişilerde depresyon belirtileri genellikle bir hafta içinde düzelmeye başlar ve göz yorgunluğu ve baş ağrısı gibi yan etkiler nadir ve hafiftir.
Hamile veya yaşlı depresyon hastaları için ışık terapisini denemek mantıklıdır çünkü bu grupların genellikle ilaç kullanımından kaçınması veya azaltması gerekir. Dr. Schwartz, yaşlı insanların, özellikle de hareket kabiliyeti kısıtlı olanların, genellikle loş ortamlarda çok zaman geçirdiklerini ve depresyona yatkın olduklarını söylüyor.
Işık terapisi nasıl uygulanır?
Işık terapisi için 10.000 lüks (ışık yoğunluğunun bir ölçüsü) yayan bir ışık kutusu gerekir. Her sabah uyandıktan sonra mümkün olan en kısa sürede yaklaşık 30 dakika boyunca ışığın önünde oturursunuz. Işık kutuları düzenlemeye tabi değildir, bu nedenle belirli özellikleri karşılayan bir tane satın aldığınızdan emin olmanız önemlidir. Dr. Schwartz, ışık kutuları ve ilgili terapiler hakkında araştırma yapan ve ışık kutusu seçimi için tavsiyelerde bulunan kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Çevresel Terapötikler Merkezi’ne göz atmanızı önerir. Fiyatlar 100 ila 200 dolar arasında değişmektedir.
Işık kutusunu kullanmak için önünüze ya da hafifçe yan tarafa yerleştirin. Doğrudan ışığa bakmayın ama gözlerinizi açık tutun. Işığın altındayken yemek yiyebilir, kitap okuyabilir, televizyon izleyebilir ya da bilgisayarda çalışabilirsiniz.
Kaynak: https://www.health.harvard.edu/blog/light-therapy-not-just-for-seasonal-depression-202210282840
Çeviri: Crohn Tedavisi Tercüme Ekibi
Julie Corliss
Genel Yayın Yönetmeni, Harvard Heart Letter
Julie Corliss, Harvard Heart Letter’ın yönetici editörüdür. Harvard’da çalışmaya başlamadan önce, The New England Journal of Medicine’a bağlı bir tüketici bülteni olan HealthNews’te tıp yazarı ve editör olarak görev yapmıştır. Break Through Your Set Point: How to Finally Lose the Weight You Want and Keep it Off kitabının ortak yazarıdır. Julie, Oberlin College’dan biyoloji alanında lisans ve Santa Cruz’daki California Üniversitesi’nden bilim iletişimi alanında yüksek lisans sertifikası almıştır.
