Bağışıklık Direncinin Önündeki Engeller

Sağlıklı reaksiyona ve esnekliğe sahip bir bağışıklık sistemi, enfeksiyonlarla mücadele etmek, hastalıkları önlemek ve genel zihinsel ve fiziksel sağlığa ulaşmak için önemlidir. Yetersiz hizmet alan nüfuslar için, satın alınabilirlik, erişilebilirlik ve sağlığın sosyal belirleyicileri dahil olmak üzere sağlık eşitsizlikleri, optimal sağlık hizmetinin önündeki engelleri sürdürür ve güçlü bağışıklık direncinin geliştirilmesinde zorluklar ortaya çıkarabilir. Bu tür faktörlerin dikkate alınması ve hastanın kontrolü dışındaki sağlık sistemi eşitsizliklerinin anlaşılması, hastanın güçlendirilmesini ve işbirlikçi bir hasta-hekim ilişkisini teşvik ederken kişiselleştirilmiş tedavi planlarının geliştirilmesine yardımcı olur.

 

Bağışıklık Zindeliği: Yetersiz Hizmet Alan Toplumlarda Potansiyel Engeller

2019 yılında 35 çalışmanın meta-analizi, yüksek sosyoekonomik statüye (SES) kıyasla, çocukluk ve ergenlik döneminde düşük SES’e maruz kalmanın yetişkinlikte inflamasyon seviyelerini (C-reaktif protein, IL-6 ve fibrinojen ile ölçülen) artırdığını ortaya koymuştur. 15 çalışmanın (n=43.629) bir başka meta-analizi de çocukluk SES’i ile yetişkinlik inflamasyonu arasında ters bir ilişki olduğunu ve en az avantajlı ailelerden gelen katılımcıların C-reaktif protein seviyelerinin %25 daha yüksek olduğunu göstermektedir.5 Başka hangi çevresel ve sosyal faktörler bağışıklık sistemi tepkilerini etkileyebilir? Sağlıklı gıdaya erişim, kirleticilere maruz kalma ve kronik stres, yetersiz hizmet alan topluluklarda hem bağışıklık sistemi işlevi hem de yaygınlığı ile ilişkili olarak incelenen birkaç faktördür.

Beslenme & Sağlıklı Bağırsak

Sağlıklı ve çeşitli gıdalara yeterli ve kesintisiz erişim, olumlu sağlık sonuçları için esastır. Meyve ve sebzeler gibi anti-enflamatuar gıdaları içeren beslenme düzenleri, enflamasyonu ve oksidatif stresi azaltarak daha güçlü bir bağışıklık sistemine katkıda bulunabilecek besinler ve doğal antioksidanlar sağlar. Bununla birlikte, uygun fiyatlı, besleyici gıdalara güvenilir erişim, yetersiz hizmet alan nüfuslarda bağışıklık sağlığı için potansiyel bir zorluk olabilir. 2021 yılına ait veriler, ABD’deki tüm hanelerin %10,5’inin o yıl içinde en azından bazı zamanlarda gıda güvensizliği yaşadığını ve federal yoksulluk sınırının altında geliri olan hanelerin %32,1’inin gıda güvensizliği yaşadığını ortaya koymuştur.8 Ayrıca, 10.000’den fazla katılımcının yer aldığı kesitsel bir çalışmanın sonuçları, gıda güvenliği durumunun diyetteki enflamatuar potansiyel ile ilişkili olabileceğini göstermiştir. Özellikle, düşük veya çok düşük gıda güvencesine sahip olanlar, lif, A, B6, C ve E vitaminleri, β-karoten ve magnezyum dahil olmak üzere daha yüksek gıda güvencesine sahip olanlara kıyasla çeşitli anti-enflamatuar gıda ve besin maddelerinin daha düşük alımını bildirmiştir.

Çeşitli ve sağlıklı gıdaların erişilebilirliği ve tüketimi, bağışıklık sistemi homeostazının önemli bir düzenleyicisi olan bağırsak mikrobiyomu işlevini de etkiler. Mikrobiyom ve bağırsak mukozal bağışıklık sistemi arasındaki iletişim, bağışıklık yanıtını etkiler ve disbiyoz, körelmiş bağışıklık reaktivitesine katkıda bulunabilir. Beslenme temelli çalışmalara ek olarak, mikrobiyom bilimi ve peyzaj araştırmalarını birleştiren mikrobiyoscape araştırması, çevreden gelen mikrobiyal girdinin de immünoregülasyon yollarını etkilediğini öne sürmektedir. Örneğin, yeşil alanlara erişimin sağlığa faydalı olduğu ve tüm nedenlere bağlı ölüm riskini azalttığı gösterilmiştir, ancak çalışmalar, ABD’nin yetersiz kaynaklara sahip mahallelerinde kentsel yeşil alanlara erişimin sınırlı olduğunu göstermektedir.

Kirleticilere Maruz Kalma

Ağır metaller, pestisitler ve diğer endokrin bozucu kimyasallar gibi ortam kirleticileri ve toksik maddeler bağışıklık sistemi dengesizlikleri ile ilişkilendirilmiştir ve ABD’de yetersiz hizmet alan nüfuslar için orantısız maruz kalma seviyeleri belgelenmiştir. Çevre Koruma Ajansı tarafından 2020 yılında yapılan bir değerlendirme, güvensiz hava kalitesinin (en yüksek ince partikül madde [PM2.5] konsantrasyonları ile) en sık Siyah, Yerli ve Beyaz Olmayan (BIPOC) toplulukların daha büyük yüzdelerini içeren düşük gelirli popülasyonlarda kaydedildiğini göstermiştir.20 Amerikan Akciğer Derneği, Medicaid ve Medicare popülasyonları içinde, düşük SES ve BIPOC topluluklarının ince partikül kirliliğinden kaynaklanan ölüm riskinde artış yaşadığını belirterek çevresel maruziyet eşitsizliği konusundaki endişelerini yinelemiştir.

Kirleticilere ve toksik maddelere kronik maruziyet, aşırı yüklenmiş bir vücut yüküne, artan sistemik enflamasyona ve bağışıklık fonksiyon bozukluğunun klinik belirtilerine yol açabilir. 2020 yılında yapılan bir inceleme, hava kirleticilerin farklı bağışıklık hücreleri üzerindeki mekanik etkilerini araştıran hücre ve hayvan modeli çalışmaları arasında ortak temalar olduğunu bildirmiştir. Ortam kirleticilerinin hücresel sinyal yollarını doğrudan aktive ederek epitel ve makrofajlardan enflamatuar sitokin salınımını tetiklediği bulunmuştur. Buna ek olarak, kirlilik partikülleri TH lenfosit 2 ve 17 yanıtlarını artırmıştır.

Kronik Stres

Sağlığın sosyal belirleyicileri aracılığıyla erişim engelleriyle karşılaşan yetersiz hizmet alan nüfuslar orantısız bir şekilde psikososyal stres yaşamaktadır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından hazırlanan 2020 raporuna göre, istihdamla ilgili endişeler, sağlık hizmetlerine sınırlı erişim, gıda güvensizliği ve konut istikrarsızlığı, BIPOC topluluklarında zaten yüksek olan kronik stres riskini daha da artırabilir. Stres yaşamak, enflamatuar tepkileri aktive edebilir; akut stresörler potansiyel olarak bağışıklık tepkisini artırırken kronik stresörler nihayetinde bağışıklık fonksiyonunu baskılayabilir. 2019 yılında yapılan sistematik bir inceleme ve 75 çalışmanın meta-analizi, stres azaltıcı psikolojik müdahalelerin bağışıklık tepkilerinin aktivasyonu üzerindeki etkinliğini değerlendirerek bu stres-bağışıklık ilişkisini daha fazla araştırmıştır. Spesifik müdahaleden sonra (yani stres yönetimi, rahatlama, meditasyon, farkındalık, bilişsel davranış tekniği veya danışmanlık), bağışıklık ile ilgili sonuçlar ya in-vitro, in-vivo ya da psikofizyolojik zorluklar (yani doğal öldürücü hücre ve sitokin yanıtları, yara iyileşmesi ve cilt testi veya konuşma görevleri ve koşu bandı egzersiz testi) yoluyla ölçülmüştür. Genel olarak, in-vitro stimülasyonlar ve psikofizyolojik zorluklarla ölçülen çalışmalar daha optimal bağışıklık yanıtları gösterirken, tüm müdahaleler için küçük ila orta düzeyde bir etki boyutu önerilmiştir.

Klinik Değerlendirmeler

Bağışıklık sistemi işlevi, sağlıklı beslenme ve dengeli bir bağırsak mikrobiyomundan kronik stres ve toksik maddelere maruz kalmaya kadar bir dizi faktör tarafından optimize edilir. Irksal, ekonomik, sosyal ve kültürel engeller, yetersiz hizmet alan topluluklarda bağışıklık esnekliği zorlukları yaratmakta ve bu topluluklarda kronik ve bulaşıcı hastalıkların orantısız etkisi ile gösterilmektedir.25 Sağlığın engelleri ve sosyal belirleyicileri, fonksiyonel tıp matris modelinde fizyolojik işlev bozukluğunun öncülleri ve aracılarıdır. Bunlar, bağışıklık sağlığı stratejilerini değerlendirirken ve bir hasta için hangi yaşam tarzı uygulamalarının değiştirilebilir olduğunu belirlerken önemli faktörlerdir.

Hastayla olduğu yerde buluşmak, erişim engellerini anlamak ve hastanın kontrolü dışında olabilecek sosyal koşulların farkına varmak, hastaya yetki veren işbirlikçi bir ilişkinin parçasıdır. Bu hususlar nihayetinde optimal bağışıklık sağlığını destekleyen en etkili kişiselleştirilmiş müdahalenin sağlanmasına yardımcı olur. IFM’nin Bağışıklık İleri Uygulama Modülü’nde (APM) fonksiyonel tıp uzmanlarından bağışıklık reaktivitesi ve dayanıklılığı artırma hakkında daha fazla bilgi edinin.

Kaynak: https://www.ifm.org/news-insights/barriers-to-immune-resilience/

Kaynakça :

References

1. Segerstrom SC, Miller GE. Psychological stress and the human immune system: a meta-analytic study of 30 years of inquiry. Psychol Bull. 2004;130(4):601-630. doi:1037/0033-2909.130.4.601
2. Nowak K, Jablonska E, Ratajczak-Wrona W. Immunomodulatory effects of synthetic endocrine disrupting chemicals on the development and functions of human immune cells. Environ Int. 2019;125:350-364. doi:1016/j.envint.2019.01.078
3. Bergmans RS, Palta M, Robert SA, Berger LM, Ehrenthal DB, Malecki KM. Associations between food security status and dietary inflammatory potential within lower-income adults from the United States National Health and Nutrition Examination Survey, cycles 2007 to 2014. J Acad Nutr Diet. 2018;118(6):994-1005. doi:1016/j.jand.2017.12.003
4. Milaniak I, Jaffee SR. Childhood socioeconomic status and inflammation: a systematic review and meta-analysis. Brain Behav Immun. 2019;78:161-176. doi:1016/j.bbi.2019.01.018
5. Liu RS, Aiello AE, Mensah FK, et al. Socioeconomic status in childhood and C reactive protein in adulthood: a systematic review and meta-analysis. J Epidemiol Community Health. 2017;71(8):817-826. doi:1136/jech-2016-208646
6. Iddir M, Brito A, Dingeo G, et al. Strengthening the immune system and reducing inflammation and oxidative stress through diet and nutrition: considerations during the COVID-19 crisis. Nutrients. 2020;12(6):1562. doi:3390/nu12061562
7. Childs CE, Calder PC, Miles EA. Diet and immune function. Nutrients. 2019;11(8):1933. doi:3390/nu11081933
8. USDA Economic Research Service. Food security and nutrition assistance. US Department of Agriculture. Updated October 18, 2022. Accessed November 22, 2022. https://www.ers.usda.gov/data-products/ag-and-food-statistics-charting-the-essentials/food-security-and-nutrition-assistance/#:~:text=Food%20insecurity%20was%20lower%20in,2011%20and%20has%20declined%20since
9. Fung TC. The microbiota-immune axis as a central mediator of gut-brain communication. Neurobiol Dis. 2020;136:104714. doi:1016/j.nbd.2019.104714
10.  Brzozowski B, Mazur-Bialy A, Pajdo R, et al. Mechanisms by which stress affects the experimental and clinical inflammatory bowel disease (IBD): role of brain-gut axis. Curr Neuropharmacol. 2016;14(8):892-900. doi:2174/1570159X14666160404124127
11.  Robinson JM, Jorgensen A. Rekindling old friendships in new landscapes: the environment–microbiome–health axis in the realms of landscape research. People Nat. 2020;2(2):339-349. doi:1002/pan3.10082
12.  Rook GA. Regulation of the immune system by biodiversity from the natural environment: an ecosystem service essential to health. Proc Natl Acad Sci U S A. 2013;110(46):18360-18367. doi:1073/pnas.1313731110
13.  Rojas-Rueda D, Nieuwenhuijsen MJ, Gascon M, Perez-Leon D, Mudu P. Green spaces and mortality: a systematic review and meta-analysis of cohort studies. Lancet Planet Health. 2019;3(11):E469-E477. doi:1016/S2542-5196(19)30215-3
14.  Wen M, Zhang X, Harris CD, Holt JB, Croft JB. Spatial disparities in the distribution of parks and green spaces in the USA. Ann Behav Med. 2013;45(Suppl 1):S18-S27. doi:1007/s12160-012-9426-x
15.  Jennings V, Floyd M, Shanahan D, Coutts C, Sinykin A. Emerging issues in urban ecology: implications for research, social justice, human health, and well-being. Popul Environ. 2017;39(1):69-86. doi:1007/s11111-017-0276-0
16.  Mokarizadeh A, Faryabi MR, Rezvanfar MA, Abdollahi M. A comprehensive review of pesticides and the immune dysregulation: mechanisms, evidence and consequences. Toxicol Mech Methods. 2015;25(4):258-278. doi:3109/15376516.2015.1020182
17.  Glencross DA, Ho T-R, Camiña N, Hawrylowicz CM, Pfeffer PE. Air pollution and its effects on the immune system. Free Radic Biol Med. 2020;151:56-68. doi:1016/j.freeradbiomed.2020.01.179
18.  Ruiz D, Becerra M, Jagai JS, Ard K, Sargis RM. Disparities in environmental exposures to endocrine-disrupting chemicals and diabetes risk in vulnerable populations. Diabetes Care. 2018;41(1):193-205. doi:2337/dc16-2765
19.  Nardone A, Casey JA, Morello-Frosch R, Mujahid M, Balmes JR, Thakur N. Associations between historical residential redlining and current age-adjusted rates of emergency department visits due to asthma across eight cities in California: an ecological study. Lancet Planet Health. 2020;4(1):E24-E31. doi:1016/S2542-5196(19)30241-4
20.  US EPA Office of Air Quality Planning and Standards. Policy assessment for the review of the National Ambient Air Quality Standards for Particulate Matter. EPA-452/R-20-002. Environmental Protection Agency. Published January 1, 2020. Accessed November 22, 2022. https://www.epa.gov/system/files/documents/2021-10/final-policy-assessment-for-the-review-of-the-pm-naaqs-01-2020.pdf
21.  American Lung Association. Disparities in the impact of air pollution. November 17, 2022. Accessed November 22, 2022. https://www.lung.org/clean-air/outdoors/who-is-at-risk/disparities
22.  McKnight-Eily LR, Okoro CA, Strine TW, et al. Racial and ethnic disparities in the prevalence of stress and worry, mental health conditions, and increased substance use among adults during the COVID-19 pandemic – United States, April and May 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2021;70(5):162-166. doi:15585/mmwr.mm7005a3
23.  Liu Y-Z, Wang Y-X, Jiang C-L. Inflammation: the common pathway of stress-related diseases. Front Hum Neurosci. 2017;11:316. doi:3389/fnhum.2017.00316
24.  Schakel L, Veldhuijzen DS, Crompvoets PI, et al. Effectiveness of stress-reducing interventions on the response to challenges to the immune system: a meta-analytic review. Psychother Psychosom. 2019;88(5):274-286. doi:1159/000501645
25.  Grief SN, Miller JP. Infectious disease issues in underserved populations. Prim Care. 2017;44(1):67-85. doi:1016/j.pop.2016.09.011